Ankieter 422701

• Ankieter terenowy.
• Rachmistrz spisowy.

W Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie:

• 4227 Survey and market research interviewers.

Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007):

• Sekcja N – Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca.

Notka metodologiczna

Opis informacji o zawodzie opracowano na podstawie:

• analizy źródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe), źródeł internetowych oraz wyników badań i analiz prowadzonych w projekcie SPO RZL (2006–2007) „Opracowanie i upowszechnianie krajowych standardów kwalifikacji zawodowych”,
• analizy opisu zawodu zamieszczonego w wyszukiwarce opisów zawodów na Wortalu Publicznych Służb Zatrudnienia,
• badań ankietowych prowadzonych w projekcie INFODORADCA+ w maju 2018 r.,
• zebranych opinii od recenzentów, członków panelu ewaluacyjnego oraz zespołu ds. walidacji i jakości informacji o zawodach.

Autorzy i eksperci opiniujący

Zespół Ekspercki:

• Dorota Graszek – DGConsulting, Gdynia.
• Jędrzej Mularski – La Koguta, Warszawa.
• Piotr Żulikowski – Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa.

Zespół ds. walidacji i jakości informacji o zawodzie:

• Urszula Jeruszka – Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa.
• Barbara Sajkiewicz – Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa.
• Zdzisław Czajka – Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa.
• Maciej Gruza – Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa.

Recenzenci:

• Kinga Pawłowska – Politechnika Warszawska, Wydział Administracji i Nauk Społecznych, Warszawa.
• Anna Misiuk – SMG/KRC Poland Media S.A., Warszawa.

Panel ewaluacyjny – przedstawiciele partnerów społecznych:

• Piotr Chojnowski – Polskie Towarzystwo Badaczy Rynku i Opinii, Warszawa.
• Karol Kaczorowski – Polskie Towarzystwo Socjologiczne, Warszawa.

Data (rok) opracowania opisu informacji o zawodzie: 2018 r.

Ankieter odpowiedzialny jest za realizację wywiadów kwestionariuszowych ¹¹ prowadzonych w ramach badań rynku ⁴, badań opinii społecznej ³ oraz badań ewaluacyjnych ⁹. Ankieter prowadzi wywiady bezpośrednie ¹⁶ realizowane w domach, firmach, miejscach publicznych bądź w formie ankietowych badań audytoryjnych ¹.

Opis pracy

Pracownik wykonujący zawód ankieter prowadzi wywiady bezpośrednie, posługując się narzędziami do zbierania danych przygotowanymi przez zespół badawczy.

Przedmiotem badań mogą być postawy, zachowania konsumenckie, preferencje polityczne, odbiór reklamy itp.

Wywiady mogą być prowadzone w oparciu o kwestionariusz papierowy (PAPI ¹²), z wykorzystaniem komputera (CAPI ⁶) lub tabletu (TAPI ¹⁴).

Przed przeprowadzeniem wywiadu ankieter zapoznaje się z zasadami realizacji badania zawartymi w materiałach do badania i przekazywanymi podczas szkoleń. Podczas realizacji badań ankieter często zobligowany jest do wyszukiwania respondentów ¹³ zgodnie z założonym doborem próby ⁷. Praca ankieterów podlega wyrywkowej kontroli.

Sposoby wykonywania pracy

Na etapie przygotowania do prowadzenia badań ankieter wykonuje pracę polegającą na:

• zapoznawaniu się z celami badań,
• dokładnym poznawaniu kwestionariuszy ankiety,
• zapoznawaniu się z narzędziami elektronicznymi wspomagającymi realizację badań (np. dedykowane aplikacje na tablecie),
• otrzymywaniu informacji na temat grup, wśród których przeprowadzane są badania,
• otrzymywaniu próbek produktów do badań testowych,
• otrzymywaniu szczegółowych wytycznych dotyczących sposobów realizacji badań.

W trakcie prowadzenia badań ankieter wykonuje pracę polegającą na:

• wyszukiwaniu respondentów zgodnie z przyjętym kluczem (według cech demograficznych, adresu zamieszkania bądź innych danych, np. użytkowanie danego produktu),
• nawiązywaniu kontaktu z respondentami i uzyskiwaniu ich zgody na wzięcie udziału w badaniach,
• przekazywaniu respondentom kwestionariuszy do wypełnienia lub zadawaniu respondentom zawartych w nich pytań,
• objaśnianiu zasad poprawnego wypełniania kwestionariuszy,
• odnotowywaniu odpowiedzi respondentów i zaznaczaniu ich w ankietach papierowych lub w komputerze osobistym/tablecie według ustalonego wzoru,
• w przypadku ankiet audytoryjnych ¹ – instruowaniu respondentów, jak należy wypełnić ankiety,
• dbaniu o możliwie najwygodniejsze dla respondenta warunki prowadzenia badań,
• kodowaniu ¹⁰ lub opisywaniu wypełnionych ankiet i przekazywaniu ich do analizy danych.

Ankieter wykonuje swoją pracę także poprzez:

• udzielanie dodatkowych wyjaśnień na temat przebiegu badań (odpowiadanie na dodatkowe pytania ze strony zleceniodawcy),
• przestrzeganie zasad dotyczących poufności realizowanych badań i ochrony danych osobowych.

Więcej szczegółowych informacji znajduje się w sekcjach: 3.1. Zadania zawodowe oraz 3.2. Kompetencja zawodowa.

Warunki pracy

Ankieter najczęściej pracuje w terenie, poza miejscem zamieszkania. Ankiety realizowane mogą być na otwartym powietrzu (ulice miast, imprezy masowe), jak i wewnątrz budynków (siedziby firm badawczych, mieszkania respondentów, obiekty użyteczności publicznej itp.).

Niektóre badania wymagają przemieszczania się po wyznaczonym obszarze (np. dzielnica miasta).

Z reguły ankieter realizujący badanie w wyznaczonym terenie porusza się pieszo.

Miejsca prowadzenia badań kwestionariuszowych przez ankietera to:

• miejsca zamieszkania respondentów,
• punkty usługowe, banki, hotele, restauracje,
• ulice w miastach i wsiach,
• siedziby firm badawczych,
• urzędy, muzea, szkoły i inne instytucje publiczne (np. ZUS),
• miejsca odbywania się imprez masowych.

Prowadząc badania ankieter, w przeciwieństwie do teleankietera ¹⁵ lub osób wykonujących badania ilościowe przez internet, spotyka się osobiście z respondentami.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.1. Możliwości podjęcia pracy w zawodzie.

Wykorzystywane maszyny i narzędzia pracy

Ankieter w działalności zawodowej korzysta z następującego sprzętu:

• komputer stacjonarny, laptop, tablet z dostępem do sieci internet,
• dyktafon,
• telefon,
• drukarka,
• skaner.

W realizacji niektórych badań wskazane może być posiadanie prawa jazdy kategorii B i samochodu.

Organizacja pracy

Ankieter wykonuje pracę przeważnie samodzielnie, zgodnie z informacjami zawartymi w materiałach do badania. W niektórych przypadkach, z uwagi na specyfikę miejsca prowadzenia badania bądź przyjęte założenia realizacji badania, ankieterzy mogą działać w zespołach.

Ankieter pracuje w systemie zadaniowym, w zmiennych godzinach pracy (elastyczny czas pracy).

W przypadku prowadzenia badań wśród konsumentów ankieter pracuje przeważnie w godzinach popołudniowych i wieczornych. Ankieter prowadzący badania przedsiębiorstw i ich klientów zazwyczaj pracuje w godzinach 9–17.

Praca ankietera może być wykonywana jako praca dorywcza, co uwarunkowane jest zapotrzebowaniem na badania konkretnego typu, często o charakterze nieregularnym.

Z reguły część pracy ankieter wykonuje w miejscu zamieszkania, np.:

• przygotowywanie badania,
• kontakt telefoniczny z respondentami, umawianie wywiadów,
• wprowadzanie odpowiedzi respondentów do bazy danych,
• przygotowywanie raportu z realizacji badania.

Zagrożenia mające wpływ na bezpieczeństwo pracy człowieka

Wykonywanie pracy ankietera nie wiąże się z występowaniem specyficznych zagrożeń dla zdrowia. Jednak z uwagi na konieczność przemieszczania się oraz kontakty z ludźmi podczas wykonywania obowiązków ankieter narażony jest na:

• wypadki komunikacyjne podczas docierania do i powrotu z miejsca realizacji badań,
• agresję ze strony potencjalnych respondentów i ich zwierząt.

Wymagania psychofizyczne

Dla pracownika wykonującego zawód ankieter ważne są:

w kategorii wymagań fizycznych

• ogólna dobra wydolność fizyczna,
• sprawność narządu słuchu,
• sprawność narządu wzroku,
• sprawność układu kostno-stawowego;

w kategorii sprawności sensomotorycznych

• ostrość słuchu,
• ostrość wzroku,
• spostrzegawczość,
• zręczność rąk i palców,
• szybki refleks;

w kategorii sprawności i zdolności

• zdolność nawiązywania kontaktu z ludźmi,
• dobra pamięć,
• zdolność podejmowania szybkich i trafnych decyzji,
• gotowość do pracy w szybkim tempie,
• zdolność przekonywania,
• zdolność współdziałania,
• łatwość wypowiadania się w mowie i piśmie,
• podzielność uwagi,
• rozumowanie logiczne,
• wyobraźnia i myślenie twórcze,
• zdolność koncentracji uwagi;

w kategorii cech osobowościowych

• ciekawość,
• cierpliwość,
• dokładność,
• ekspresyjność,
• empatia,
• inicjatywność,
• łatwość przerzucania się z jednej czynności na drugą,
• niezależność,
• odporność emocjonalna,
• samodzielność,
• samokontrola,
• wytrwałość,

Więcej informacji znajduje się w sekcjach: 3.3. Kompetencje społeczne; 3.4. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu.

Wymagania zdrowotne

W związku z koniecznością przemieszczania się w poszukiwaniu respondentów od ankietera przeważnie wymaga się ogólnej dobrej sprawności fizycznej.

Ze względu na stałe i intensywne kontakty z innymi ludźmi ograniczeniami w pracy w tym zawodzie są dysfunkcje, które mogłyby ograniczać możliwości swobodnego porozumiewania się.

Czynnikiem utrudniającym pracę w zawodzie są wady i dysfunkcje narządu wzroku, które nie mogą być skorygowane szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi, a także dysfunkcja narządu słuchu, która nie może być skorygowana aparatem słuchowym w przypadku co najmniej jednego ucha, tak aby możliwa była komunikacja werbalna.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.4. Możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zawodzie.

Wykształcenie niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie

Do podjęcia pracy w zawodzie ankieter preferowane jest średnie wykształcenie. Nie ma wymogów związanych z kierunkiem kształcenia.

Pracodawcy wprawdzie zwracają uwagę na wykształcenie kandydatów, lecz znacznie większy nacisk kładą na posiadane doświadczenie pozyskane w pracy w podobnym zawodzie oraz kompetencje społeczne, pozwalające na efektywne realizowanie powierzonych obowiązków ankietera.

Tytuły zawodowe, kwalifikacje i uprawnienia niezbędne/preferowane do podjęcia pracy w zawodzie

Do wykonywania zawodu ankieter nie są wymagane tytuły zawodowe, kwalifikacje czy uprawnienia zawodowe.

Preferowanym kandydatem do wykonywania tego zawodu jest osoba, która ukończyła szkołę średnią oraz posiada doświadczenie zawodowe w realizacji badań ankietowych ².

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.2. Instytucje oferujące kształcenie, szkolenie i/lub potwierdzanie kompetencji w ramach zawodu.

Możliwości rozwoju zawodowego i awansu

Doświadczenie w realizacji wielu badań zwiększa szansę na zatrudnienie ankietera w projektach badawczych bardziej atrakcyjnych pod względem wynagrodzenia lub wymagających dużego i udokumentowanego doświadczenia.

Doświadczenie to może też być szansą na zatrudnienie na stanowisku koordynatora grupy ankieterów lub w dziale kontroli badań.

Wykonywanie bardziej złożonych prac związanych z projektowaniem i realizacją badań wymaga ukończenia studiów z dziedziny nauk społecznych.

Ankieter może również rozszerzać swój kompetencje w ramach kształcenia/szkolenia w zawodach pokrewnych.

Możliwości potwierdzania kompetencji

Obecnie (2018 r.) brak jest możliwości walidowania i potwierdzania kompetencji w zawodzie ankieter.

Możliwe jest jednak uzyskanie certyfikatów potwierdzających ukończenie szkoleń organizowanych w zakładzie pracy lub prowadzonych przez zewnętrzne firmy szkoleniowe.

Więcej informacji można uzyskać w Bazie Usług Rozwojowych https://uslugirozwojowe.parp.gov.pl oraz Zintegrowanym Rejestrze Kwalifikacji https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Osoba zatrudniona w zawodzie ankieter może rozszerzać swoje kompetencje zawodowe w zawodach pokrewnych:

Pracownik w zawodzie ankieter wykonuje różnorodne zadania, do których należą w szczególności:

• Z1 Przygotowywanie się do prowadzenia badań poprzez poznanie zasad ich realizacji.
• Z2 Przeprowadzanie wywiadów bezpośrednich z respondentami lub ankietowych badań audytoryjnych z grupą respondentów.
• Z3 Przygotowywanie, opracowywanie oraz przekazywanie efektów realizacji badań do analizy.

Kompetencja zawodowa Kz1: Przeprowadzanie badań ankietowych obejmuje zestaw zadań zawodowych Z1, Z2, Z3, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Pracownik w zawodzie ankieter powinien mieć kompetencje społeczne niezbędne do prawidłowego i skutecznego wykonywania zadań zawodowych.

W szczególności pracownik jest gotów do:

• Ponoszenia odpowiedzialności indywidualnej związanej z realizacją badań ankietowych.
• Uczenia się i wykorzystywania nowej wiedzy w praktyce badań ankietowych.
• Dokonywania samooceny i weryfikacji własnego działania.
• Kierowania się zasadami zgodnymi z etyką zawodową i obowiązującymi przepisami.

Pracownik powinien mieć zdolność właściwego wykonywania zadań zawodowych i predyspozycje do rozwoju zawodowego. Dlatego wymaga się od niego odpowiednich kompetencji kluczowych. Zostały one zilustrowane w formie profilu (rys. 1) ukazującego ważność kompetencji kluczowych dla zawodu ankieter.

Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu ankieter

Uwaga:

Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych − projekt PIAAC (OECD).

Kompetencje zawodowe pracownika w zawodzie ankieter nawiązują do opisów poziomów Polskiej Ramy Kwalifikacji.

Opis zawodu, zadań zawodowych i wymagań kompetencyjnych może stanowić materiał informacyjny dla przygotowania (lub aktualizacji) opisów kwalifikacji wprowadzanych do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji (ZSK). Więcej informacji:

• Zintegrowany System Kwalifikacji: https://www.kwalifikacje.gov.pl
• Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji: https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Miejscem zatrudnienia ankietera mogą być:

• duże firmy zajmujące się badaniem rynku i opinii publicznej,
• małe agencje badawcze,
• firmy o różnym profilu szukające ankieterów na czas określony,
• szkoły wyższe,
• instytucje państwowe zbierające dane statystyczne (np. Główny Urząd Statystyczny) lub prowadzące ewaluację swoich działań (np. instytucje kultury).

Obecnie (2018 r.) na polskim rynku pracy maleje zapotrzebowanie na ankieterów terenowych. Powodem jest zmniejszająca się liczba badań prowadzonych metodą wywiadów bezpośrednich na rzecz tańszych w realizacji badań telefonicznych lub internetowych.

Kształcenie

Obecnie (w 2018 r.) w ramach systemu edukacji formalnej w Polsce nie kształci się kandydatów do wykonywania zawodu ankieter. Jednak preferowane przy zatrudnieniu wykształcenie średnie można uzyskać kończąc szkołę średnią o profilu ogólnym lub zawodowym.

Szkolenie

Prowadzeniem szkoleń dla ankieterów z reguły zajmują się firmy badawcze, które ich zatrudniają.

Wywiad kwestionariuszowy oparty na odczytywaniu pytań i zapisywaniu odpowiedzi może stwarzać wiele nieoczekiwanych sytuacji, w których ankieter musi zachowywać się elastycznie i umieć reagować na nieprzewidziane sytuacje.

Z tego względu przed podjęciem tej pracy kandydaci przechodzą odpowiednie szkolenie dotyczące sposobu przeprowadzania wywiadów, ochrony danych osobowych, obsługi sprzętu elektronicznego używanego do badań itp.

Ponadto przed każdym badaniem ankieter musi zapoznać się z koncepcją projektu badawczego, aby jego praca była jak najbardziej wydajna.

Obecnie (2018 r.) ankieter może liczyć na miesięczne wynagrodzenie w przedziale 2300–3300 zł brutto. Stawki za przeprowadzenie jednego wywiadu wahają się od 7 zł do nawet 200 zł brutto za jeden wywiad.

Wysokość wynagrodzenia ankietera zależy m.in. od:

• długości wywiadu i stosowanej techniki badawczej,
• tematyki,
• grupy docelowej,
• odległości, którą trzeba pokonać, aby dotrzeć do respondenta.

W zawodzie ankieter możliwe jest zatrudnienie osób niepełnosprawnych. Warunkiem niezbędnym jest identyfikacja indywidualnych barier i dostosowanie pod względem technicznym i organizacyjnym warunków środowiska oraz stanowiska pracy do potrzeb zatrudnienia osób:

• z dysfunkcją kończyn dolnych oraz górnych (05-R), która nie wyklucza możliwości przemieszczania się po terenie realizacji badań oraz pokonywania barier architektonicznych,
• z dysfunkcją narządu wzroku (04-O), jeśli wada jest skorygowana odpowiednimi szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi, które zapewnią ostrość widzenia,
• słabosłyszących (03-L) pod warunkiem skorygowania wady za pomocą aparatu słuchowego.

Przeciwskazaniem do wykonywania zawodu jest niepełnosprawność intelektualna uniemożliwiająca niezakłócone funkcje poznawcze (upośledzenie umysłowe 01-U, choroby psychiczne 02-P, całościowe zaburzenia rozwojowe 12-C) oraz niepełnosprawność, która uniemożliwia swobodne przemieszczanie się (upośledzenie narządu ruchu 05-R) i skuteczny kontakt i komunikację (zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu O3-L).